Yolun Farkı; Bir Tao Tö King Okuması

Bütün bunlardan (ve burada belirtmediğim ama yorumumda ortaya çıkan başka yanlardan), özel olarak Tao tö king metninin ve genel olarak Tao'culuğun hem tektanrıcı dinsel-mistik gelenekten hem de "Batı" felsefesi diye nitelendirilebilecek olandan farklı bir genel düşünce yaklaşımı sunduğu ortaya çıkmaktadır. Farklı bir kozmik anlayış, farklı bir yaşam anlayışı; farklı içkinlik ve gücüllük anlayışları; farklı bir etika, politika ve "epistemoloji" anlayışları; farklı bir mistik anlayışı... Tao'culuğun bu farkının, bugünkü felsefî dilin aracılığıyla ele alınmasının felsefeye (ve genel olarak çağdaş düşünceye) katkısı olmayacağı düşünülemez. Soru, elbette, bugünkü felsefenin bu farka ne ölçüde açık olabileceği sorusudur. Çünkü Tao'culuğun farkına açık olmak, düşünce alışkanlıklarının söz konusu edilmesine açık olmak anlamına gelmektedir.