Toplumsal Denetim Aygıtı Olarak İnanç Nesneleri

Toplumsal denetim, Foucault’ya göre, çeşitli aygıtlar (dispositif) aracılığıyla sağlanır ve bu mekanizmalar dini alanlarda da etkisini gösterir. Tüm dinlerde bulunan kutsal nesneler, ayinler ve semboller, iktidarın metafizik ve ontolojik boyutlarını işler hale getirir. Örneğin, Hristiyanlıkta sakramentler ve relikler, toplumsal denetim araçları olarak kullanılmaktadır. Geertz ise dini, anlam ve toplumsal eylem alanı olarak tanımlar; semboller sistemi, toplumsal denetimin ve dinsel siyasallaşmanın bir aracıdır. Ancak Türkiye’de, inanç nesnelerinin toplumsal denetim aracı olarak kullanımı üzerine sosyolojik ve antropolojik araştırmalar yetersizdir. Bu çalışma, Foucault’nun “toplumsal denetim” ve Geertz’in “kültürel sistem” kavramları temelinde bu alandaki boşluğu doldurmayı hedeflemektedir.