Sosyalizm ve Siyasi Mücadele

Her başlangıç eksikli olmak durumundadır. Plehanov işçi sınıfının tarihsel rolü ve bağımsız örgütlenmesi vurgusuyla marksizmin Rusyada birinci perdesini açmış oluyordu. Ancak bu perdenin esin kaynağının daha o zamanlardan tadı kaçmaya başlayan II. Enternasyonalciliğin kimi izlerini taşıdığına da dikkat edilmelidir. Bugünden bakan ve Rus devriminin sonraki evrimini bilen okur, Plehanovun bilimsellik adına sergilediği aşamacılıktan sıkılabilir. Plehanovun hazırlıklarının hızla tamamlanmasını önerdiği yeni işçi sınıfı partisi, Rusyanın devrimci Bolşevik partisinden farklıdır. Ama bilinmelidir ki, ikincinin ve dolayısıyla Rusyanın tarihsel bir devrimci müdahaleye sahne olabilmesi için, önce bu adımın atılması gerekirdi. Sosyalizm ve Siyasi Mücadele, Ne Yapmalının öncülüdür ve elbette Ne Yapmalı tarafından aşılmıştır. Plehanov ile Leninin ilişkisi de böyle özetlenemez mi?