Şeyhülislam Azizzade Mehmed Bahayî Divanı (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin)

Osmanlı Devleti’nin 32. Şeyhülislâmı olan Bahâyî’nin asıl ismi Mehmet olup, 1010 (1601) yılında İstanbul’da doğmuştur. İlim, kültür ve içtimaî mevki bakımından yüksek bir aileye mensup olan Bahâyî babasından dolayı “Azizzâde” ünvanıyla da anılır. En ileri ilim müesseselerinden ve âlimlerinden devrinin gerektirdiği usûl ve ölçülere uygun olarak tam bir eğitim ve öğretim görerek yetişen Bahâyî müderrislik, kadılık, Anadolu ve Rumeli kazaskerliği yaptıktan sonra şeyhülislâm olmuştur. Keskin bir zekâya ve kuvvetli bir hafızaya sahip olan Bahâyî’nin tarihi kişiliğinden ziyade, şairliği hiç şüphe yok ki kültür ve edebiyat tarihimiz açısından en önemli yönüdür. Küçük bir Divân'ı olan Bahâyî, yazdığı şiirleriyle kendi devrinde çok beğenilmiş ve takdir toplamıştır. Divanında nazım türlerinin tamamına yakınını kullanması, sanatkârane üslubu, dile hâkimiyeti ve dönemin sosyo-psikolojik özelliklerini aksettirmesi bakımından klasik kültürümüzde haklı bir şöhrete sahip olmuştur. Kuşkusuz çağının en büyük şairi değildir, ancak az ama öz yazan, özellikle âşıkâne tarzdaki gazelleriyle Türk Edebiyatına şairliğinin damgasını vurmuş ve kendini kabul ettirmiş bir şahsiyettir. Bu çalışmada Bahâyî'nin hayatı, tarihî ve edebî kişiliği tafsilatlı olarak ele alınmış, günümüze ulaşan tek eseri olan "Divân" incelenmiş ve yedi yazma nüshasının karşılaştırılması ile orijinaline en yakın Divan metni oluşturulmuştur.