Osmanlı’da İlksel Birikim / Birinci Dünya Savaşı’nda Mülsüzleşme, Sermaye ve Devlet

Birinci Dünya Savaşı, Türkiye’nin Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan kapitalistleşme tarihinin temel uğraklarından biri olmuştur. Tarihyazımında hakim görüş, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin, milli iktisat düşüncesi doğrultusunda, savaş boyunca milli şirketler ve bankalar kurarak Müslüman-Türk unsurun elinde sermaye birikimi sağladığı yönündedir.   Elinizde tuttuğunuz kitap, bu görüşün aksine, savaş döneminde oluşan sermayenin kaynağını düşünceler evreninde değil, maddi toplumsal ilişkiler içerisinde arıyor. Birinci Dünya Savaşı boyunca oluşan sermayenin, milli girişimcilik ruhunun gelişimiyle değil, kapitalist ilksel birikimle ilişkili olduğunu ortaya koyuyor. Savaş boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nda çıkarılan yasaları ve izlenen savaş ekonomisini toplumsal sınıfları görünür kılacak şekilde analiz ediyor. Osmanlı ve Fransız arşivlerinden edinilen çok sayıda belgeye dayanarak hazırlanan bu kitap, kır ve kentteki küçük üreticilerin, kadınların ve gayrimüslim alt sınıfların üretim ve geçim araçlarından koparılarak mülksüzleşme ve işçileşme süreçlerini açığa çıkarıyor. Dahası, Müslüman-Türk burjuvazinin ticaret ve bankacılık faaliyetleri sırasında devlet korumacılığından nasıl faydalandığını ve bu süreçte devleti kendi hegemonyası altında nasıl kapitalistleştirdiğini gözler önüne seriyor. Böylece kitap, Türkiye’de devlet, sermaye ve toplumsal sınıflar arasındaki ilişkilerin tarihini merak eden okuyucular için bir pencere açıyor.