Natüralizmin Olanaklılığı; Çağdaş İnsan Bilimlerinin Felsefi Bir Eleştirisi

Natüralizmin Olanaklılığı, sonradan 'eleştirel realizm' olarak adlandırılacak olan (ki bu adlandırmayı bizzat Roy Bhaskar da kabül etmiştir) düşünce akımının bilhassa sosyal bilimler felsefesi alanındaki paradigma - kurucu metnidir. Yayımlanmasından bu yana geçen yaklaşık 35 yıllık süre içerisinde, başta Margaret S. Archer, Andrew Sayer, Tony Lawson, Peter Manicas gibi önemli isimler olmak üzere pek çok sosyal bilimcinin (sosyal) bilim kavrayışına ve empirik çalışmalarına yön veren bu çalışmanın bugün artık bir klasik eser vasfına eriştiği rahatlıkla söylenebilir. Öte yandan, sosyal teorinin en temel meselelerinden biri olan yapı - fâil meselesine dair Bhaskar'ın ve genel olarak eleştirel realizmin söyleyecek çok şeyi olduğu da görülecektir. Bhaskar'ın yolunu açtığı, pozitivist olmayan bir natüralizm arayışının ve bu amaçla gerçekleştirdiği sağlam temellendirmenin, Türkiye'nin hâlâ pozitivizm - hermeneutik verimsiz ikilemine sıkışmış vaziyetteki sosyal bilim iklimi açısından zihin açıcı olduğu söylenmelidir. Öte yandan, Türkiye'de henüz yeni yeni dile getirilmeye başlanan eleştirel - realist verimler ile Pierre Bourdieu külliyatı arasında kurulacak bir diyalogun oldukça önemli sonuçlara gebe olduğunu da bilhassa vurgulamak gerekir. Nitekim ilişkisel sosyal bilim kavrayışının bu en temel güzergâhlarını diyaloga sokmaya dönük son dönemlerde ciddi girişimler söz konusudur.