Midyat-İdil Yezidiliği

Midyat-İdil Yezidilerine göre Yezidi toplumu, bütündinlerden önce Tek Tanrı inancına sahipti. Bu bağlamdaYezidi ismini “Ez dai (Ezda)” yani “Tanrıbeni yarattı” kavramı ile açıklamaktadırlar. Midyat-İdil Yezidilerinin Huda veya Ezda olarak isimlendirdikleri Tanrı, en üstün yaratıcı güçtür. Onlara göre Huda yedi meleği yani, Şeyh Sin, Şeyh Şems, Şeyh Ebubekir, Şeyh Secaaddin, Şeyh Nasuruddin ve Şeyh Fahreddin’i kendi nurundan yaratmıştır. Bu meleklerin lideri ise Âdem’e secde etmeyi reddeden Melek Tavus (Şeyh Adî)’tur. Melek Tavus’un, Huda’nın buyruğuna rağmen Âdem karşısında eğilmeyip saygı göstermemesi, Midyat-İdil Yezidilerininnazarında Huda’ya bağlı ve sadık olduğunun bir göstergesidir. Yine Ezda’nın emri, Melek Tavus’un sınanması amacıyladır ve o, tabi tutulan sınavı başarıyla vermiştir. Dolayısıyla Yezidi inancı gereği tüm âlemin ve insanlığın işlerini yürütme görevini hak eden Melek Tavus, dünyanın ve bütün işlerin yöneticisi ve denetleyicisidir. Bununla beraber Melek Tavus’un bizzat Huda (Tanrı) olduğuna inanalar da mevcuttur.