Kırım ve Kafkasya'dan Balkanlara Göçler (1860-1865)

Müslüman toprağı olarak kabul edilen bir yerin elden çıkışı ilk kez Kırımın kaybedilmesiyle meydana gelmiştir. Kırımın elden çıkmasıyla birlikte dışarıdan içeriye doğru göçler de başlamıştır. 19. yüzyılda özellikle Rusya ile yapılan savaşlar sonucunda dışarıdan içeriye doğru birçok göç hareketi meydana gelmiştir. Bunlardan biri de 1853-1856 yılları arasında Osmanlı ve Rusya arasındaki savaştan sonra meydana gelen göçlerdir. Savaş sonrasında ufak çaplı olarak başlayan göç hareketi Rusyanın Kafkasyadaki faaliyetleri ve Nogayların Kafkasya üzerinden Kırıma gitmesi sonrasında kitlesel bir ivme kazanmıştır. 1860-1861 yılları arasında Osmanlı Devleti hem Kırımdan hem de Kafkasyadan muhacirlere kapılarını açmıştır. Bu göçler her ne kadar arkasında Rus baskısını barındırsa da nitelik bakımından yönlendirilmiş göçlerdir. Ancak 1864 yılında Kafkas halkları için alınan sürgün kararı sonrasında Kafkas halklarının Osmanlıya göç etmesi ise zorunluluk arz etmekteydi. Mehmet Çetinkayanın, 1860-1865 yılları arasında Kırım ve Kafkasyadan Balkanlara yapılan göçleri ele aldığı çalışmasında yaşanan göçlerin tarihsel arka planı, Muhacirin Komisyonunun oluşturulması, göç ve iskân süreçleriyle birlikte ortaya çıkan sosyal meseleler de ayrıntılı olarak ortaya konuyor.