İslam’ın Geliş Ortamı ve Sonrasında Nesep Kültürü

Arap Yarımadası’nda İslam öncesi dönemde nesep kavramı etrafında şekillenen soy ilişkisi yalnızca biyolojik bir bağ değil, aynı zamanda sosyal düzenin, kültürel aidi­yetin ve siyasî meşruiyetin temel unsuru olmuştur. Ancak Kur’an’ın iniş dönemiyle birlikte, insanın değerini belirleyen ölçüt değişmiş; soyun yerini inanç ve ahlâk mer­kezli yeni bir anlayış almaya başlamıştır. Bu yeni tarihsel durumda sosyal, kültürel ve politik yaşam üzerindeki ağırlığını koruyan nesep olgusu yeni işlevler kazanmış; sözlü geleneğin hâkim olduğu bir dünyadan yazılı kültüre geçiş sürecinde artık sa­dece geçmişi anlatan bir kayıt değil, kimliğin ve hafızanın yeniden kurulduğu bir alan hâline gelmiştir. Bu sürecin izini süren elinizdeki çalışma, bir yandan nesep anlayışının tarihsel dö­nüşümünü ayrıntılı biçimde ele alırken diğer yandan kabile yapılarının sürekliliğini, şecerelerin işlevini ve soyun dinî ve siyasî bağlamlardaki yansımalarını klasik kay­naklar ışığında yeniden yorumlamaktadır. Bu yönüyle eser, nesep üzerinden Arap kimliğinin yapısal temelleri ve sosyo-kültürel inşa süreçlerinin yanı sıra İslam’ın do­ğuşuyla birlikte yeniden şekillenen insan ve toplum anlayışını görünür kılmaktadır. Disiplinlerarası bir yaklaşımla kaleme alınan eser, erken İslam toplumunu anlamada merkezî bir yere sahip olan nesep kavramı üzerinden tarih ile kültür, metin ile top­lum arasındaki ilişkileri yeniden düşünmek için kapsamlı bir çerçeve sunmaktadır.