Haz İlkesinin Ötesinde

Haz ilkesi kuramını ele almanın, bizi tarih içinde gelişmiş olan herhangi bir psikolojik sisteme ne kadar yakınlaştırdığı tarafımızı pek alakadar etmemektedir. Bu tartışmaya açık varsayımlara, çalışma alanımızdaki günlük gözlemlere dayanarak vardık. Psikanalitik çalışmamızda hiç bir öncelik ya da özgünlük aramıyoruz; bundan da ötesi bu kuramı incelememize neden olan sebepler o kadar açıktır ki, görmezden gelmek imkânsızdır. Öte yandan, bizi emir verircesine yönlendiren haz ve rahatsızlık duygularını açıklamamıza yardımcı olacak fizyolojik ve psikolojik kuramlara da saygımız vardır. Bu duygular, psikolojik yaşamın en karanlık en derin kısımlarını oluşturmaktadır ve bu duygulardan kaçmamız imkânsız olduğuna göre konuya yapılabilecek en açık ve genel bir şekilde yaklaşmak en uygun yöntem olacaktır. Haz ve rahatsızlığı zihnimizdeki sınırı olmayan bir eksitasyonla ilişkilendirmeyi uygun gördük. Açmak gerekirse, rahatsızlığı eksitasyondaki artışa, hazzı ise düşüşe bağladık.