Geleneksel Türk Halk Tiyatrosu Gölge Oyunu Karagöz - Ortaoyunu - Kukla Oyunları - Köy Seyirlik Oyunları - Meddahlık

“Geleneksel Tiyatro” denilince, akla şu kavramlar geliyor: Gölge Oyunu Karagöz, Köy Seyirlik Oyunları, Kukla Oyunları, Ortaoyunu ve Meddahlık.Adını verdiğim bu halk tipi geleneksel seyirlik oyunlar, Batı tipi tiyatrodan farklıdır. Batı’dan kültürümüze ithal ettiğimiz sanatlı, müzikli, metinli, konulu, ortaya koyanları belli oyunlar “tiyatro” olarak adlandırılır. Sanatın niteliği ve niceliğine göre; trajedi, drama, komedi, opera, pandomim, tulûat, operet, müzikal, varyete gibi türleri bulunan bu ithal tiyatro “geleneksel tiyatro” kavramımızın dışındaki seyirlik oyunlardır. Evet, bu sanatlı tiyatronun da binlerce yıllık bir geleneği bulunuyor. Bizim bu kitapta anlatmaya çalıştığımız sanatlı tiyatronun dışında, halkın yarattığı “geleneksel halk tiyatrosu”dur. Benim geleneksel sözcüğünden kastım; toplumun halk kesiminde, eskiden kalmış olmaları dolayısıyla, saygın görülerek kuşaktan kuşağa aktarılan, seyredilebilen, alışkanlıklarla sürdürülen, biraz  bilgi içeren, töresi bulunan, davranış ve sözlerle icra edilen, anonim ya da bireysel olarak yaratılmış, tiyatral tarafı da olan eğlence amaçlı gösterilerdir. Bunların neler olduğunu ve adlarını da yukarda sıraladım.Geleneksel Türk halk tiyatrosu olarak saydığım bu tiyatral eğlence amaçlı türler; geleneksellik (traditional) niteliğine sahiptirler. Ayrıca konvensiyonel (conventional) bir yanları da vardır. İşin en önemlisi de bu oyunların alışılmış (customary), alışagelmiş, adetler gereğince yapılagelmiş olmalarıdır. Modası geçmiş olmalarına rağmen bir kökleri, tabanları, eskilikleri, hatıraları, değerleri, inanç kabulleri vardır. Bu nedenlerle biz halk bilimciler; milli olan, Türk niteliği ve kimliği olan bu oyunların, bizi daha çok temsil ettiğine inananlardanız. Bu oyunların; yaşatılmasını, yüceltilmesini, geliştirilmesini, çeşitlendirilmesini, sanatçılarının desteklenmesini, çağımıza-günümüze uygun olarak seyredebilir hâle getirilmesini istemekteyiz. Her şeyden önce bu oyunlar birer kültür ürünüdürler. Bu kültür ürünlerinin kaybolup gitmesine kimsenin gönlü razı olmaz. Üstelik  bu kültür ürünleri dışardan adapte edilmiş, transfer kültürler değildir. Bizim öz millî kültürlerimizdir. 21 Temmuz 2025Hayrettin İVGİN