Gabriel Noradunkyan Efendi; Osmanlı'da Bir Ermeni Hariciye Nazırı

Osmanlı İmparatorluğu'nda Hanedan-ı Osman hariç üst mevkilere çıkabilmek için aranılan yegâne şart liyakatti. Oysaki çağdaşı olan imparatorluklardan Avusturya-Macaristan'da bir Müslüman Boşnak'ın, Rusya'da bir Musevinin üst mevkilere gelmesi beklenemezdi. İmparatorlukta din-dil-ırk ayrımı yapılmadan sunulan nimetlerden yararlananlardan biri de Gabriel Noradunkyan Efendi'ydi. Parlak bir eğitim hayatı olan Gabriel Noradunkyan, devlet kademesine Babıâli Hukuk Müşavirliğinden başlayarak, sırasıyla Nafia Nazırlığı, Ayan üyeliği ve ardından imparatorluğun çöküşünün netlik kazandığı Balkan Savaşları'nda Hariciye Nazırlığı gibi en önemli mevkiyi işgal etmek suretiyle memuriyet hayatında zirveye ulaşmıştır. Hazırladığımız Gabriel Noradunkyan biyografisinde tartışma konusunu Ayan üyeliğinden istifasının ardından Noradunkyan'ın İsviçre'deki hayatında Ermeni komitecileriyle kurulan ilişkiler oluşturmaktadır. Gabriel Noradunkyan üzerindeki asıl tartışma Lozan Konferansı sırasında Türk heyetiyle Ermeni yurdu için yapılan görüşmelerde düğümlenmektedir. Elinizdeki kitap, Türk Milleti'nin kurduğu son imparatorlukta dönemin bize göre en önemli Ermeni asıllı devlet adamlarından Gabriel Noradunkyan Efendi'nin hayatına bilgi ve belgelerle ışık tutmaktadır.