Fıkıh Usulünde Kıyas

Kıyas, bilgi elde etmede bir yöntem olarak mantık, kelam ve fıkıh usulü gibi farklı disiplinlerde kendine yer bulmuştur. Özellikle fıkıh  usulünde ictihadın bir türü olarak yer verilen bu yönteme, Hz. Peygamber'in vefatından sonra ortaya çıkan yeni meselelere çözüm üretmek ve ilahî murada uygun hükümler belirlemek amacıyla sıklıkla başvurulmuştur. Ancak, kıyas işleminin beşerî bir çabayla gerçekleşmesi, bu metotla elde edilen hükmün ilahî murada uygun olup olmadığı konusunda tartışmalara yol açmıştır. Bu nedenle fıkıh usulünün tedvin edildiği ilk dönemlerinde, elde edilen hükmün normatif değeri açısından kıyas yönteminin meşruiyeti üzerine yoğun tartışmalar yer alır. Bu çalışma, fıkhî hüküm elde etmede kullanılan analojik kıyası, İslam  düşünce tarihinde önemli bir yere sahip olan Cessâs ve Kâdî Abdülceb-bâr'ın usul anlayışlarından hareketle incelemektedir. Bu çerçevede Cessâs ve Kâdî Abdülcebbâr'ın kıyas konusundaki görüşleri, yaklaşımları ve farklılıkları, analitik bir bakış açısıyla değerlendirilerek, usulî kıyasın epistemolojik ve metodolojik temelleri araştırılmıştır.