El İtisam, Bidatler Karşısında Kitap ve Sünnete Bağlılıkta Yöntem

Endülüsün yetiştirdiği en büyük bilginlerden biri olan Şâtıbînin el-İtisâm (özgün uygulamaya sıkı sıkıya sarılma) ismini verdiği bu kitabı, bidatlere karşı Kitap ve Sünneti savunan, bidatin mahiyetine ve tehlikelerine işaret eden bir hazinedir. Bu eseriyle o, İslâmın özgün algılama ve uygulama biçimine ters olarak topluma yayılan hurafe ve bidatleri açıklamaya, kurtuluş yollarını göstermeye çalışmıştır. Yaşadığı dönemde böyle yanlış anlayışlarla kıyasıya mücadele eden Şâtıbî, toplumunu Kuran ve Sünnet çizgisinde sahih bir din anlayışına davet etmiştir. İşte bu çabanın ürünü olan el-İtisâm, alanının hem benzersiz hem de en önemli kitabı olma özelliğini hâlâ korumaktadır. Bidatçilerin gerek dünya gerek âhiret hayatlarının hüsran olacağı fikrini temel alan kitabın ana konularını, bidatin ve bu kapsama giren inanç ve fiillerin niteliği; bu tür davranışların dinî-hukukî hükmü; bidat ehlinin kendilerini haklı çıkarmak için yaptıkları savunuların tutarsızlığı; ibadet alanında söz konusu olan bidatlerin günlük davranışlar için de geçerli olup olmayacağı; bidat ile, fıkhî birer yöntem olan maslahat-ı mürsele ve istihsân arasındaki farklar oluşturmaktadır. Bütün bunlardan sonra eser, kurtuluşa ulaştıran hak yolun özelliklerini saymış ve dinin ana metinleri olan nasların doğru anlaşılıp uygulanmasının ilkelerini belirlemiştir.