Diplomasi ve Sınır; Gümrü Görüşmeleri ve Protokolleri - 1918

Yüzyıllardır mevcut olan Türk-Ermeni ilişkileri, 1917 Rus ihtilalleriyle yeni bir safhaya girdi. Gürcü, Azeri ve Ermenilerin katılımıyla federatif bir yapı olan Güney Kafkasya Komiserliği ortaya çıktı ve Türkiye´nin de ısrarlı politikaları sonucunda Rusya´da ve Kafkasya´ya karşı alınan önemli bir diplomasi zaferiydi ve özellikle Rusya´nın yokluğu, azami ölçüde avantaja dönüştürülmüştü. Bu fedratif yapı, sadece bir ay yaşadı ve sırasıyla Gürcistan, Azerbaycan veErmenistan devletleri kuruldu. Kafkasya´da Rusya´ya karşı sürekli gerileyen Türkiye, Batum Antlaşmalarıyla birlikte hem bu devletlere karşı, hem de Rusya´ya yönelik önemli bir diplomatik zafer daha elde ederek bu bölgedeki sınırını bir asır önceki Türk-Rus sınırına kadar ilerletebildi.