Dersim; Alevilik, Ermenilik, Kürtlük

"... Duzgı'nın Mehr'in (Avesta Mithra) bir devamı olduğu şeklindeki yakın tarihli bir tespite ek olarak, Zerdüşti Ermenilerin tanrısı Vahagn ile Dersimli Alevi Kürtlerin evliyası Tujik Bava arasındaki devamlılık da Ermenilerin Alevi Kürt kültürü üzerindeki etkileri ya da devamlılığı babında, satırlar arasında kaybolacak türden bir bulgu değildir..." Özellikle Alevi ve Kürt kültür tarihi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Gürdal Aksoy, bu kez Dersim'in karanlıkta kalan bir yüzüne ışık tutuyor: Dersim kültür tarihini detaylı bir inceleme altına alarak söz konusu topraklardaki devamlılıkları, geçişkenlikleri, etkileri, değişim ve dönüşümleri ortaya koyuyor. Bilhassa Ermeni tarihiyle iç içe geçen Kürt tarihinin Dersim sathındaki genel kültürel manzarasını tasvir etmeye çalışan Aksoy, sadece Ermeni ve Kürtlerin değil, Türklerin ve Süryanilerin de içinde yer aldıkları çok renkli bir mozaiği gözler önüne seriyor. Bunu yaparken yer ve kişi adlarının olduğu kadar dinsel figürlerin de peşine düşerek hem kimlik mücadelelerine hem de "öteki" olma haline kültürel, sosyal, politik açılardan bakıyor. Dersim'de Ermeniler ile Alevi Kürtler arasındaki ilişkilerin tarihi, karşılıklı kültürel etkilenmeleri konusunda alanında ilk olma niteliği taşıyan Dersim-Alevilik, Ermenilik, Kürtlük inançlar ve kimlikler arasında kesin sınırlar çizmenin hiç de sanıldığı kadar kolay olmadığının, halkların birbirlerinin kültür hayatında derin izler bıraktıklarının kanıtı.