Bir Delinin Güncesi; Petersburg Öyküleri

Italo Calvino, bir yazısında, "Klasik, ilk okunduğunda verdiği keşif duygusunu her okunuşunda yeniden veren kitaptır," demişti. Nikolay Gogo´ün yapıtları, Calvino´nun bu klasik tanımına en uygun düşen kitaplar arasında olsa gerektir. 19. yüzyıl Rus edebiyatının en saygın adlarından Gogol´ün günümüzde de yepyeni tatlar alınarak okunan yapıtları, klasiklerin her zaman "modern" olduğunun kanıtıdır. Gogol´ün Petersburg Öyküleri´ne, ne bu dünyaya uyum sağlayabilen, ne de ondan kaçabilen, bu nedenle de onun bayağılığını ve kötülüğünü sergilemeye çalışan bir romantiğin saldırgan gerçekçiliği egemendir. "Küçük insan"ı bir edebiyat kahramanına dönüştüren Gogol´ün bu kitaptaki öykülerinden Bir Delinin Güncesi, yaptığı tekdüze ve sıkıcı iş yüzünden bunalan bir memuru konu alır. Büyüklük kuruntusuyla avunmaya çalışan memur sonunda akıl hastanesine kapatılır. Eğlenceli ve iğneleyici bir üslup taşıyan Burun, gerçeküstücü bir öyküdür. Neva Caddesi´nde, romantik bir hayalci ile kaba bir maceracı karşı karşıyadır. Kaput, büyük bir özveriyle aldığı şık paltosunun çalınması üzerine üzüntüden ölen küçük bir memurun öyküsüdür. Dostoyevski, "küçük insan"ın trajedisini "büyük ayrıntılar"la işleyen Gogol için yıllar sonra, tüm Rus gerçekçilerini "Gogol´ün paltosunun altından" çıktıklarını söyleyecektir.