Asrının Sibeveyhi'si İbnü'd Dehhan En Nahvi (Hayatı Eserleri ve Nahiv İlmindeki Yeri)

VI. (XII.) yüzyılda yaşamış Bağdatlı bir Arap dilbilimcisi olan İbnü’d-Dehhân en-Nahvî (öl. 569/1174), Arap dili ve edebiyatı alanında döneminin önde gelen otoritelerinden kabul edilmiş; eserlerinin büyük çoğunluğunu da bu alanda kaleme almıştır. Ayrıca tefsir, hadis, fıkıh gibi İslâmî ilimlerle de yakından ilgilenmiştir. İbnü’d-Dehhân, dil ilimleri arasında özellikle nahiv disiplinindeki derin bilgisiyle temayüz etmiş; bu bağlamda Arap dilindeki hâkimiyeti ve yetkinliğiyle şöhret bulan öncü nahivcilerden biri olarak değerlendirilmiştir. Bu nedenle yalnızca seçkin bazı dilbilimcilerce “Asrının Sîbeveyhi’si” lakabıyla anılmaya değer görülmüştür. Bunun yanı sıra “Şeyhü’l-Arabiyye”, “Şeyhü’n-nahv” ve “en-Nahviyyü’l-kebîr” gibi lakaplarla da nahiv ilmindeki yetkinliğine dikkat çekilmiştir. İbnü’d-Dehhân, klasik nahiv meselelerini yalnızca nakleden bir âlim olmayıp aynı zamanda bunları derinlemesine analiz eden, eleştirel bir bakış açısıyla değerlendiren, yeni yorumlarla zenginleştiren ve bu doğrultuda özgün yaklaşımlar da geliştiren bir dilbilimcidir. Bu bakımdan İbnü’d-Dehhân’ın dilbilgisel yaklaşımları ve yöntemi, Arap grameri tarihinde önemli bir yer tutmakta ve dikkate değer bir bakış açısı sunmaktadır. İşte elinizdeki bu çalışmada, Arap gramerinin önde gelen âlimlerinden biri olan İbnü’d-Dehhân en-Nahvî’nin hayatı, ilmî şahsiyeti, eserleri, usulüne ilişkin yaklaşımı ve nahiv ilmine dair görüşleri incelenmektedir. Bu çerçevede müellifin biyografisi, ilmî portresi ve nahiv ilmindeki konumu geniş bir perspektiften ele alınarak sistematik bir biçimde değerlendirilmektedir.