18. Yüzyılda Gizli Diplomasi; Rus Despotizminin Asyatik Kökeni

Marx´ın ilk kez 1856-57´de yayımlanan bu incelemesi, Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa´da basılmadı ve "Toplu Eserler"e dahi alınmadı. Sebep: Marx´ın Rus despotizminin kökeni konusunda öne sürdüğü "Asyatik toplum" tezleri. Marx, British Museum´da keşfettiği belgelere dayanarak 18. yüzyıl diplomasisini incelerken, Rus dışı politikasının "Tatar karakterine" vurgu yapıyor... ...Wittfogel, "Doğu despotizmi" ve "Asya Üretim Tarzı" teorilerini bu kitaba dayandırdı. Bazı yazarlar, Sovyetler Birliği´ndeki bürokratlaşmayı bu kitaptaki "Asyatik Çarlık despotizmi" mirasına bağladılar. Öte yandan bu eser, 18. y.y. İngiliz- Rus ilişkileri ekseninde büyük devletler arasındaki çatışma ve manevraları tahlil ediyor ve Osmanlı-Rus, Osmanlı-İngiliz ilişkilerine ışık tutuyor; bu açıdan Marx´ın "Türkiye Yazıları"nın devamı.