Kadınların Hadis İlmindeki Yeri
| ISBN | 1000000030037 |
| Yayınevi | Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları |
| Yazarlar | Nusrettin Bolelli (author) |
| Kitap Tanıtımı | İslâm dininin en önemli esaslarından biri olan hadislerin daha sonraki nesillere intikalinde erkekler yanında hanımlar da İslâm tarihi boyunca büyük hizmetler ifâ etmişlerdir. Ancak onların bu gayretini günümüze kadar ortaya koyan müstakil bir eser te lif edilmemiştir. Bu araştırma şunu göstermiştir ki, İslâm tarihi boyunca hanımlar, İslâmî ilimler içinde en fazla hadis rivâyetiyle meşgul olmuşlar, bazıları, âlî isnâd sahibi olmakla, bazıları da hucce, müsnide ve sika unvanını almakla şöhret kazanmışlardır. Bir kısmı, hadis cüzlerini rivayet etmiş, diğer bir kısmı ise Sahîhu l-Buhârî gibi en muteber hadis kitaplarını rivayet etmişlerdir. İslâm dinine göre, inanç, ibâdet ve muamelâtla ilgili hükümler ile yiyecek, içecek ve elbiselerden helâl olanlar hakkında bilgi edinmek kadın-erkek her Müslüman üzerine farzdır. Bu sebeple İslâm dini, kadınların eğitimine çok önem vermiştir. Çünkü tahsilli kadınlar, ibâdetlerini rahatlıkla yerine getirebildikleri gibi, çocuklarını cahil kadınlardan daha iyi eğitebilirler. Ayrıca kocalarına, ebeveynlerine ve komşularına karşı olan vazifelerini anlayış içinde yerine getirebilirler. Birçok yönden kocalarının, ailelerinin ve toplumun ilerlemesine yardımcı olabilirler. Günümüzde kadın eğitim ve öğretiminin lüzumunu belirtip benimsetebilmek için, hanım muhaddislerin hadis ilmine yaptıkları hizmetleri tesbit etmek ve bu konudaki gayretlerini ortaya koymak üzere bir araştırma yapılmasının gerekli olduğuna inandım. Hocalarımla yaptığım istişarelerden sonra hicrî II. asır ile V. asır arasında yaşamış hanım muhaddislerin bu sahadaki hizmetleri üzerinde araştırma yapmayı uygun gördüm. Şurası bilinen bir gerçektir ki, Müslüman kadınlara her bakımdan örnek olan Ümmehâtü l-mü minîn, Hz. Peygamberin özel hayatını ilgilendirenler başta olmak üzere birçok hadisi öğrenip öğretmişler. Diğer hanım sahâbîler de hem kendilerini ilgilendiren hususlarda, hem de diğer konularda Hz. Peygamberden hadis rivayet etmişlerdir. Bu çalışmanın sınırları tesbit edilirken tabakât kitaplarının son bölümlerinde veya son ciltlerinde sahâbî hanımların hadis rivâyetindeki rolleri hakkında yeterince bilgi verildiği düşüncesiyle bu tezde sahâbî hanımların hadis rivayeti hakkında fazla bilgi verilmemesi plânlanmıştır. Diğer hanım muhaddislerin haltercemeleriyle ilgili malûmat ise dağınık bir şekilde bulunmaktadır. Bu sebeple öncelikle onların hadis ilmine hizmetlerinin tesbiti uygun görülmüştür. Hicrî I. ve III. asır arasında hadis rivayet eden hanımların rivayetleri, en muteber hadis kitapları sayılan Kütüb-i tis a da, Buhârî nin el-Edebü l-müfred i ve Nesâî nin Amelü l-yevm ve l-leyle si ile diğer birçok hadis, tabakat ve tarih kitaplarında mevcuttur. İşte bu araştırma, yukarıda zikredilen kaynaklar ile benzeri eserlerden faydalanılarak bir giriş ve dört bölüm halinde hazırlanmıştır. Giriş Bölümü nde, önemli bazı kaynakların özellikle tezle ilgili yönleri tanıtılmıştır. Daha sonra Birinci Bölüm de eski toplum ve dinlerde ve Peygamber devrinde kadınların eğitimi hakkında kısa bilgi verilmiş, ayrıca İslâm da kadınların eğitimi ile ilgili âyet ve hadisler ele alınarak incelenmiştir. Bu bölümün son kısmında islâmın kız çocukları ve cariyelerin eğitimine verdiği önem belirtilmiştir. İkinci Bölüm de, Ümmehâtü l-mü minîn in ve diğer hanım sahâbîlerin hadis rivâyetindeki rollerinden özetle bahsedilmiştir. Hanım tabiîler ve tabiî olduğunda ihtilaf edilen hanımların haltercemeleri ve h. II. asırda yaşamış hanımların hadis ilmine yaptıkları hizmetler ele alınmıştır. Üçüncü Bölüm de, hicrî III.-V. asırlar arasında yaşayan hanım muhaddislerden tesbit edilebilenlerin hâltercemelerine yer verilmiştir. Biyografilerinde umumiyetle bir dipnot verilmiştir. Dipnotlarda müelliflerin en meşhur ismi verilmiş, kaynaklar italik olarak yazılmıştır. Her asırda yaşayan hanım muhaddislerin haltercemeleri üç kısım halinde incelenmiştir. Birinci kısımda vefat tarihleri bilinenlerin biyografîleri kronolojik olarak, ikinci kısımda vefat tarihleri bilinmeyenlerin haltercemeleri alfabetik olarak ve üçüncü kısımda ise künyeleriyle veya falancanın kızı veya halası veyahut hanımı olarak şöhret bulan hanımların biyografileri alfabetik olarak incelenmiştir. Dördüncü Bölüm de, hanımların hadis tahammül ve edâ (öğrenme ve öğretme) müesseseleri ve metodları hakkında tafsilatlı bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca hadis ilimlerinde eser veren bazı hanımlar ile hanımların Cerh ve Ta dîl i ile ilgili hususlar incelenmiştir. Son olarak konu ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır. Bibliyografya ve İndeks en son kısmında verilmiştir. Tez in konusu, haltercemeleri olduğu için İndeks kısmı biraz fazla tutmuştur. |
Kütüphaneniz