BİNBİR GECE MASALLARI (21 SM.)
ISBN 9789750803239
Yayınevi Yapı Kredi Yayınları
Yazarlar Alim Şerif Onaran (translator)
Kitap Tanıtımı Yüzlerce yıl boyunca, Çin`den Kuzey Afrika`ya uzanan ve Çin, Çin Hindi, Hindistan, İran, Irak, Türkiye, Suriye ve Mısır`ı kapsayan bir alanda anlatılan Binbir Gece Masalları, ilk kez Antoine Galland tarafından düzenlenip Fransızcaya çevrilerek (1704-17, 12 cilt) dünyaya tanıtıldı. Bugüne kadar bellibaşlı bütün dillere çevrilen bu masallar, Galland`dan çok daha öncesinden başlayarak, edebiyattan müziğe, sinemadan baleye kadar bütün alanlarda pek çok sanatçıyı derinliğine etkiledi, defalarca işlendi, yeniden yorumlandı, taklit edildi. Binbir Gece Masalları, sadece insanların düşgücünü ateşlemekle kalmadı; bilinen en eski örneğini oluşturduğu "çerçeve öykü" tekniğiyle de, hem geçmişte hem de günümüzde, dünya edebiyatını en çok etkileyen kitapların başındaki yerini korudu. Alim Şerif Onaran (1921-2000), Binbir Gece Masalları`nı ilk kez tam metin halinde dilimize kazandırdı. Orhan Pamuk, gözden geçirilmiş bu yeni basım için bir sunuş yazdı. Size kalan sadece "Açıl susam açıl!" demek... (Arka Kapak) Çeviri Hakkında Yayınevi`nden: Türkçeye tam metin halinde kazandırılması ise, yarım kalan pek çok girişimden sonra, ancak Âlim Şerif Onaran`ın 1992-1993 yılları ara­sın­da Afa Yayınları'ndan 16 cilt halinde çıkan çevirisiyle gerçekleşebildi. Onaran, çevirisinde Joseph Charles Mardrus'ün Fransızcaya yaptığı çeviriyi (Mille nuits et une nuit, 1899-1903, 16 cilt) temel almakla birlikte Mardrus'ü İngilizceye uyarlayan Powys Mathers ile Antoine Galland ve René Khawam'ın çevirilerinden, ayrıca Ahmed Nazif, Selami Münir Yurdatap ve Raif Karadağ'ın yaptığı Türkçe Binbir Gece seçmelerinden de yararlanmıştı. Orhan Pamuk`un önsözü ve kitaptan bir bölüm Eserin Ocak 1899 tarihli ilk baskısının sunuş yazısı`ndan Avrupa`da ilk kez, Elf Leyle ve Leyle`nin (Binbir Gece Masalları) tam ve sadık bir çevirisi halka sunulmaktadır. Okuyucu, burada (kitabın aslını), sözcüğü sözcüğüne aynen ve cesaretle çevrilmiş bulacaktır. Arapça metin sadece harf değiştirmiştir: Burada, Fransızca harflerle sunulmuştur, hepsi bu kadar... Köken ve Tarih Binbir Gece Masalları, bir halk öyküleri derlemesidir: Biri 9. yüzyıldan, ikincisi 10. yüzyıldan iki belge, Arap düşgücünün bu edebiyat anıtının ilkörneğini İran derlemesi Hezâr Efsane`nin (Bin Masal) oluşturduğunu saptar. Binbir Gece düzeni (yani Şehrazad`ın tertibi) ve öykülerin bir bölümünün konusu, bugün yitip gitmiş olan bu kitaptan alınmıştır. Bu temalar üzerinde çalışan öykücüler, dinin, Arap geleneklerinin ve ruhunun isterlerine ve kendi fantezilerine göre değişiklikler yapmıştır. Kesinlikle İran kökenli olmayan başka efsaneler, sırf Arap kökenli olanlarla birlikte öykü anlatanların repertuarlarında yer almıştır. Şam`dan Kahire`ye, Bağdat`tan Fas`a kadar, tüm Sünni Müslüman âlemi, Binbir Gece Masalları`nın aynasına yansımıştır. Böyle olunca, biz, sadece bir temel eser, gerçek anlamıyla bir sanat eseri karşısında değil; ağır gelişimi çeşitli uygun durumlara bağımlı olan, tüm İslam folkloruna girmiş bir eser karşısındayız. Çıkış noktası İran olsa da; Arapçadan Farsça, Türkçe ve Hindustani dillere çevrilmiş olan bu masallar, Arap eseri olarak tüm Doğu`ya yayılmıştır. Bu öykülerin kesin biçimini almasında dilbilimsel görüşlere dayanarak bir köken, bir tarih saptamaya kalkışmak, yanıltıcı bir girişim olur; çünkü yazarı olmayan bir kitaptır bu; ve üzerinde çalıştıkları elyazmalarının lehçesine kendi doğum yerlerinin lehçelerini sokmaya eğilimli yazıcılar tarafından tekrar tekrar kopya edilerek Arapçanın tüm şekillerinin bir buluşma yeri olmuştur. Karşılaştırmalı Uygarlık Tarihi`nden alınan başlıca görüşler yoluyla, şimdi eleştirmenler bu öyküler yığınına tarih düşürmek ister görünmektedirler. Önerdikleri sonuçlar şunlardır: Elf Leyle ve Leyle`nin tüm metinlerinde (sözcüğün filolojik anlamında) bulunan on üç öykü, büyük çoğunluğuyla 10. yüzyıla aittir: (1) Giriş olarak, Hükümdar Şehriyar ile kardeşi Şahzaman; (2) Tacir ile İfrit; (3) Balıkçı ile İfrit; (4) Hamal ile Genç Kızlar; (5) Kesilerek Öldürülen Kadın, Üç Elma ve Zenci Reyhan; (6) Vezir Nureddin; (7) Terzi ile Kambur; (8) Enisü`l-Celis ile Ali-Nur; (9) Ganim bin Eyüb; (10) Ali ibni Bekkar ve Güzel Şemsü`n-Nehar; (11) ü`z-Zaman; (12) Abanoz At; (13) Deniz Kızı Gülnar öyküleri... Denizci Sindbad`ın öyküsü ile Şah Câliyad`ın öyküsü daha öncelere aittir. - Öykülerin çoğu 10. ile 16. yüzyıllar arasında geçer. İkinci ü`z-Zaman öyküsü ile Eskici Mâruf öyküsü ise 16. yüzyılda. Arapça Elyazmaları ve Baskılar "Metin" olarak Elf Leyle ve Leyle`nin birçok elyazması ve basılı nüshası vardır. Bu elyazmaları, kendi aralarında pek uyuşmazlar: Az ya da çok eksiktirler; yazılış, genişlik ve olgu düzeni bakımlarından farklıdırlar. Belli başlı baskılar (19. yüzyıldan önce Doğu`da olduğu kadar Avrupa`da da tayin edici önemde hiçbir baskı çıkmamıştır) şunlardır: 1. Şeyhü`l-Yemeni`nin Kalküta`da yayınlanan (tamamlanmamış) iki ciltlik baskısı (1814-1818); 2. Breslau`da, ilki 1825`te, sonuncusu 1843`te yayınlanmış 13 ciltlik Habicht baskısı; 3. Kalküta`da dört cilt olarak yayınlanan Mac Noghten baskısı (1839-1842); 4. Kahire`de iki cilt olarak yayınlanan Bulak baskısı (1835); 5. Kahire`de Özbekiyye baskıları; 6. Beyrut`ta Cizvit papazlarının yayınladığı kısaltılmış, gözden geçirilmiş ve parça parça yeniden düzenlenmiş dört ciltlik baskı; 7. Dört ciltlik Bombay baskısı.
Kütüphaneniz